Gdy pierwsze promienie słońca przebijają się przez korony izerskich świerków, na drewnianych belkach Hali Spacerowej rysują się świetlne wzory. W chłodnym powietrzu unosi się zapach starego modrzewia i świeżej kawy z pobliskiej kawiarenki, a echo kroków odbija się od polichromowanych ścian. Ta niezwykła budowla w sercu Świeradowa‑Zdroju łączy historię i naturę: jest najdłuższą drewnianą halą spacerową na Dolnym Śląsku i jednym z najbardziej rozpoznawalnych symboli kurortu.
W naszej opowieści zabierzemy Cię do wnętrza tej modrzewiowej promenady, pokażemy jej dzieje i sekrety oraz podpowiemy, jak zorganizować wizytę, by w pełni poczuć uzdrowiskowy klimat.
Historia Hali Spacerowej i Domu Zdrojowego
Dzisiejsza Hala Spacerowa jest częścią kompleksu Domu Zdrojowego, którego korzenie sięgają końca XVIII wieku. Na miejscu obecnego budynku znajdował się Dom Źródlany, powstały w 1781 roku, jednak w 1895 r. obiekt spłonął w pożarze. Fundatorzy ze szlacheckiego rodu von Schaffgotsch postanowili wznieść nową, reprezentacyjną siedzibę kurortu.
Projekt powierzono wrocławskiemu architektowi Grosserowi, a w przygotowaniach uczestniczyło ponad sześciuset robotników. Budowę ukończono w 1899 r.; powstał wówczas luksusowy dom zdrojowy z salonami na parterze i około siedemdziesięcioma pokojami gościnnymi na wyższych kondygnacjach. Budynek zyskał także 46‑metrową wieżę zegarową, która do dziś góruje nad kurortem.
Centralnym elementem nowego Domu Zdrojowego stała się Hala Spacerowa – 80‑metrowa modrzewiowa konstrukcja, której zadaniem było połączenie dwóch części domu kuracyjnego. W tamtych czasach kuracjusze mogli spacerować pod dachem w razie niepogody, popijać zdrowotną wodę i podziwiać roślinną dekorację. Obok hali powstały również ogromne, liczące 160 m tarasy, sztuczna grota z pijalnią wód mineralnych, korty tenisowe oraz starannie zaplanowane parki.
W 1970 r. w Domu Zdrojowym wybuchł pożar, który uszkodził górne kondygnacje; odbudowę zakończono w 1975 r., przywracając budowli dawny blask. Dziś w piwnicach Domu Zdrojowego mieści się Muzeum Zdrojowe, założone z okazji 260‑lecia ocembrowania pierwszych świeradowskich źródeł.
Architektura i wnętrze – modrzewiowa fantazja
Hala Spacerowa zachwyca nie tylko rozmiarami, lecz także kunsztem wykonania. Konstrukcja powstała z modrzewiowego drewna, co zapewnia trwałość i przyjemny, ciepły koloryt. Promenada ma około 80 metrów długości, 10 metrów wysokości i 10 metrów szerokości, co czyni ją największą halą spacerową w regionie. Początkowo obiekt nie miał okien, dzięki czemu przypominał bardziej elegancką altanę niż budynek. Wraz z upływem lat wstawiono duże przeszklenia, aby do wnętrza wpadało więcej światła, a kuracjusze mogli podziwiać parkowe klomby.
Nad wejściem umieszczono ozdobne ujęcie wody pitnej, serwującej radonowo‑żelazistą wodę mineralną. Pijalnia działa codziennie – w sezonie letnim od godz. 8:00 do 20:00, w pozostałych miesiącach do 19:00. W pomieszczeniu można wypić kubek (ok. 300 ml) leczniczej wody za 2,5 złotego.
Wnętrze promenady zdobią polichromie o motywach roślinnych, liczne witraże oraz herb rodziny von Schaffgotsch umieszczony nad sceną. Pośrodku znajduje się podest, na którym dawniej grywała orkiestra uzdrowiskowa. Spacerując pod drewnianymi arkadami, warto zwrócić uwagę na misternie zdobiony sufit oraz stary, nieczynny już zdrój w formie fontanny. Wszystko to nadaje miejscu wyjątkowy klimat, łącząc w sobie elementy secesji i rustykalnej prostoty.
Dlaczego warto odwiedzić Halę Spacerową?
Uzdrowiskowa promenada to nie tylko zabytek architektury, ale także miejsce pełne życia i atrakcji. Oto kilka powodów, dla których warto umieścić ją w planie podróży:
- Unikalna konstrukcja: 80‑metrowa modrzewiowa hala to najdłuższa promenada na Dolnym Śląsku. Jej wymiary – 10 m szerokości i 10 m wysokości – pozwalają na spokojne spacery nawet w tłoku.
- Roślinne polichromie i witraże: malowidła i witraże przedstawiające motywy roślinne oraz herb von Schaffgotsch dodają wnętrzu kolorów i symbolicznego znaczenia.
- Pijalnia radonowej wody: przy wejściu do hali znajduje się ujęcie wody pitnej z radonowo‑żelazistych źródeł; pijalnia czynna jest codziennie, a uzdrowiskowy napój podobno pobudza apetyt i łagodzi dolegliwości żołądkowe.
- Scena koncertowa i muzeum: pośrodku hali mieści się podest, gdzie niegdyś grała orkiestra. W piwnicach Domu Zdrojowego działa Muzeum Zdrojowe, prezentujące historię uzdrowiska i górnictwa wód leczniczych.
- Punkt startowy szlaków: przy hali rozpoczyna się Główny Szlak Sudecki im. Mieczysława Orłowicza, więc to idealne miejsce na początek wycieczki w Góry Izerskie.
Godziny otwarcia i ceny
Hala Spacerowa dostępna jest bezpłatnie i czynna codziennie. W okresie letnim (maj–wrzesień) można tu spacerować od godziny 8:00 do 20:00; poza sezonem hala zamykana jest godzinę wcześniej. Pijalnia wód mineralnych jest czynna codziennie w godz. 8:00–17:30, a kubek 300 ml kosztuje około 2,5 zł. Do obiektu prowadzi wejście prosto z Parku Zdrojowego i deptaka, więc nie trzeba kupować żadnych biletów.
Na odwiedzających czekają również kawiarenki i małe sklepiki. W środku działa kawiarnia „Bohema”, w której można usiąść przy stoliku albo wyjść na taras i napić się kawy, patrząc na klomby i fontanny. Taras ma 160 m długości i jest ozdobiony kwiatami oraz stylowymi fontannami, co sprawia, że nawet w pogodny dzień chce się tutaj zatrzymać na dłużej.
Osoby poruszające się na wózkach lub z dziećmi w wózkach bez problemu dostaną się do hali – wejście jest płaskie, a przestronne wnętrze zapewnia swobodę. Warto jednak pamiętać, że drewniana posadzka bywa śliska po deszczu, dlatego w chłodniejsze miesiące należy zachować ostrożność. Psiarze mogą zabrać swoich pupili na smyczy, lecz zaleca się posprzątanie po zwierzętach, by zachować porządek w zabytkowym wnętrzu.
Hala spacerowa w kontekście uzdrowiska
Świeradów‑Zdrój słynie z leczniczych wód radonowo‑żelazistych, borowiny i świeżego górskiego klimatu, a modrzewiowa hala jest sercem kurortu. Od początku swojego istnienia pełniła rolę reprezentacyjną i integracyjną – to tu spotykali się kuracjusze i mieszkańcy, popijali wodę, słuchali koncertów oraz chronili się przed deszczem. Na przełomie XIX i XX wieku w halach uzdrowiskowych bywała europejska elita, a Świeradów konkurował z innymi górskimi kurortami, takimi jak Karlovy Vary czy Szczawno‑Zdrój. Dzięki bogatym fundatorom i gospodarności mieszkańców Dom Zdrojowy zachował się w dobrym stanie mimo wojennych zawieruch i pożarów.
Dziś hala pełni wiele funkcji: nadal można w niej spacerować podczas niepogody, w weekendy odbywają się tu kameralne koncerty i wystawy, a sklepiki z pamiątkami kuszą rękodziełem i lokalnymi produktami. W przyległych tarasach można zasiąść z kawą lub lodami, podziwiając parkowe alejki i tętniącą życiem fontannę. Pijalnia, w której serwuje się radonowo‑żelazistą wodę, pozostaje jednym z najważniejszych punktów kurortu – woda ta, według dawnych badań, pobudza apetyt, łagodzi dolegliwości żołądkowe i wpływa korzystnie na układ nerwowy.
Legendy i ciekawostki
Hala Spacerowa kryje w sobie wiele mało znanych opowieści. Jedna z nich mówi, że początkowo nie miała okien i przypominała ogromną drewnianą altanę. Dopiero po kilku latach, gdy do środka zaglądał deszcz i śnieg, zdecydowano się na wstawienie dużych przeszkleń. Inna ciekawostka dotyczy sceny – na początku XX wieku regularnie grywała tu orkiestra zdrojowa, uprzyjemniając spacery kuracjuszy. Do dziś miejsce to zachowało funkcję kulturalną, choć dziś częściej rozbrzmiewają tu koncerty kameralne i recitale.
Szczególną uwagę zwraca herb rodu von Schaffgotsch, umieszczony nad sceną. To właśnie ta rodzina ufundowała budowę Domu Zdrojowego i hala przypomina o ich dobroczynnej roli w rozwoju kurortu. Z kolei roślinne polichromie i witraże przedstawiają motywy z lokalnej flory – według przewodników można znaleźć na nich stylizowane liście paproci, szarotki i łodygi borowiny, co podkreśla związek obiektu z przyrodą.
Przykładowy plan zwiedzania
Aby w pełni docenić urok Hali Spacerowej, warto poświęcić na nią co najmniej kilka godzin. Oto przykładowy plan zwiedzania:
- Poranny spacer po parku. Zacznij dzień od przejścia alejkami Parku Zdrojowego, który otacza Dom Zdrojowy. Śpiew ptaków i zapach świerków doskonale nastroją Cię na dalsze atrakcje.
- Wizyta w hali. Wejdź do Hali Spacerowej, podziwiaj drewniane detale i polichromie. Koniecznie spróbuj radonowo‑żelazistej wody mineralnej】 i zatrzymaj się przy starej fontannie, która – choć dziś nieczynna – wciąż zachwyca ornamentyką.
- Muzeum Zdrojowe. Zejdź do piwnic Domu Zdrojowego, gdzie działa muzeum poświęcone historii kurortu i wykorzystaniu wód leczniczych.Dowiesz się tu m.in. kiedy odkryto pierwsze źródła i jak powstawały dawne instalacje balneologiczne.
- Tarasy i kawa. Wyjdź na długie, 160‑metrowe tarasy i usiądź w kawiarni, obserwując kwiatowe klomby i fontanny. To dobry moment, by zaplanować dalsze wędrówki.
- Główny Szlak Sudecki. Jeśli masz więcej czasu i ochotę na aktywność, rusz w kierunku Głównego Szlaku Sudeckiego im. M. Orłowicza, którego początek znajduje się tuż przy hali. Trasa prowadzi przez Góry Izerskie i daje możliwość podziwiania panoram i przyrodniczych pereł regionu.
Co zobaczyć w okolicy?
Świeradów‑Zdrój oferuje wiele atrakcji, które uzupełnią wizytę w Hali Spacerowej. Kilkaset metrów dalej znajduje się willa „Fabrykanta”, odrestaurowana rezydencja z XIX wieku, dziś należąca do Cottonina – Villa & Mineral Spa Resort. Warto również odwiedzić Czarci Młyn, starą drewnianą część uzdrowiska z zabytkową salą biesiadną i piecem chlebowym. Na miłośników spacerów czekają liczne dolnośląskie wieże widokowe, m.in. Sky Walk oraz wieże na Młynicy i Czerniawskiej Kopie. Tutejsze ścieżki prowadzą także do wodospadu Kwisa czy tajemniczego punktu antygrawitacyjnegoa rowerowe single‑tracki ułatwiają aktywny wypoczynek.
Podczas planowania wizyty sprawdź aktualne godziny otwarcia na oficjalnej stronie Uzdrowiska Świeradów‑Czerniawa (uzdrowisko‑swieradow.pl). Hala Spacerowa bywa wykorzystywana na wydarzenia kulturalne i może być czasowo niedostępna dla zwiedzających.
